અચાનક કેમ પડે છે વરસાદ કે કેટલાય કલાકો સુધી અટકતો નથી, આ છે કારણો... જ્યારે ચોમાસું મોડું આવે છે ત્યારે વાતાવરણ ગરમ અને ભેજવાળું રહે છે. લોકો આતુરતાથી રાહ જોઈ રહ્યા છે કે વરસાદ ક્યારે પડશે ? પરંતુ જ્યારે ચોમાસું મહેરબાન થાય છે ત્યારે બે દિવસમાં શહેરમાં અરાજકતાનો માહોલ જોવા મળે છે.
આ દિવસોમાં સમગ્ર દેશમાં કમોસમી વરસાદે તબાહી મચાવી છે. ઘણા રાજ્યોમાં સતત વરસાદને કારણે ઘણી જગ્યાએ પાણી ભરાઈ ગયા છે.
ભારે વરસાદને કારણે અનેક જગ્યાએ અકસ્માતમાં અનેક લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા છે. રાજધાની દિલ્હી સહિત દેશના અનેક રાજ્યોમાં વરસાદ બાદ રેડ એલર્ટ જારી કરવામાં આવ્યું છે.
એવું લાગી રહ્યું છે કે ગુજરાતના તમામ વીઆઈપી વિસ્તારોના રસ્તાઓ પર પૂર આવી ગયું છે.
ચોમાસાના વરસાદની આ પ્રકૃતિ છે. અચાનક આકાશમાં કાળા વાદળો દેખાય છે અને જોરદાર ગાજવીજ સાથે વરસાદ શરૂ થાય છે.
વરસાદ એક ક્ષણ માટે અટકે છે અને પછી અચાનક તીવ્ર બને છે અને કલાકો સુધી વરસાદ ચાલુ રહે છે. સ્વાભાવિક છે કે, આના કારણે શહેર-શહેરની વ્યવસ્થા સદંતર ઠપ થઈ જાય છે.
શા માટે અચાનક વરસાદ પડે છે ?
તીવ્ર અને લાંબા સમય સુધી વરસાદના ઘણા કારણો છે. તેનું મુખ્ય કારણ વાતાવરણમાં ભેજનું પ્રમાણ છે. જો પુષ્કળ ભેજ હાજર છે, તો ભારે વરસાદની સંભાવના છે.
પરંતુ જો ભેજ ઓછો હશે તો વરસાદ ઓછો પડશે. આ સિવાય બીજું કારણ વાતાવરણનું તાપમાન છે. જો વાતાવરણ ગરમ હશે તો હળવો વરસાદ પડશે અને જો વાતાવરણ ઠંડુ રહેશે તો ભારે વરસાદ પડશે.
જ્યારે પવન પર્વતને મળે છે
આ સ્થિતિને ઓરોગ્રાફિક લિફ્ટ કહેવામાં આવે છે. જ્યારે મજબૂત પવન પર્વત અથવા અન્ય કોઈ અવરોધનો સામનો કરે છે, ત્યારે પવનને વધવાની ફરજ પડે છે.
જેમ જેમ હવા વધે છે તેમ તેમ તે ઠંડુ થાય છે. અને તેમાં હાજર ભેજનું પ્રમાણ વધે છે. જે પછી પહાડો તરફ જતા પવનની દિશામાં વરસાદ પડે છે. આ ઘટનાને ભૌગોલિક લિફ્ટ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ સ્થિતિ કેટલાક વિસ્તારોમાં ભારે વરસાદનું કારણ બને છે.
હવાના અથડાવાથી
જ્યારે બે કે તેથી વધુ હવાના જથ્થાઓ એકબીજા સાથે અથડાય છે, ત્યારે તેઓ નીચા દબાણનો વિસ્તાર બનાવે છે. આ સ્થિતિમાં હવા વધે છે અને ઘેરા ગાઢ વાદળો રચાય છે.
જે બાદ મુશળધાર વરસાદ પડી રહ્યો છે. જેના કારણે કેટલાક કલાકો સુધી વરસાદ પડે છે. આ ઘણીવાર એવા વિસ્તારોમાં થાય છે જ્યાં વિવિધ પ્રકારના હવાના જથ્થા એકબીજા સાથે અથડાય છે.
પૃથ્વીનું તાપમાન
પૃથ્વી પર ગરમીમાં અતિશય વધારો પણ ભારે વરસાદનું કારણ બને છે. અત્યંત ગરમ ઉનાળાના દિવસોમાં સપાટીની નજીકની હવા અસ્થિર રહે છે.
આ અસ્થિરતા વાદળો બનાવે છે જે તોફાન અને ભારે વરસાદનું કારણ બને છે.
જો કે, એ ધ્યાનમાં રાખવું અગત્યનું છે કે ભારે વરસાદનું કારણ સ્થાનિક આબોહવાની પરિસ્થિતિઓ અને હવામાનની પેટર્ન પર આધારિત છે.
સમાન શરતો તમામ ક્ષેત્રોમાં લાગુ પડતી નથી. ઉદાહરણ તરીકે, પહાડી વિસ્તારો અને મેદાની વિસ્તારો અથવા દરિયાકાંઠાના વિસ્તારોમાં ભારે વરસાદની સ્થિતિમાં તફાવત છે.